جمعه دهم فروردین ماه

ورزش و بیماران هموفیلی

بیماری هموفیلی یک بیماری وراثتی به شمار می رود که مربوط به اختلالی است که در مسیر کروموزوم ایکس رخ می دهد و بیمارانی که دچار وضعیت حاد بیماری هستند دچار اختلالات مزمن و پی‌درپی خونی می شوند و نتیجه آن دردهای مفصلی و تغییر شکل مفصل است.

بیماری هموفیلی یک بیماری وراثتی به شمار می رود که مربوط به اختلالی است که در مسیر کروموزوم ایکس رخ می دهد و بیمارانی که دچار وضعیت حاد بیماری هستند دچار اختلالات مزمن و  پی‌درپی خونی می شوند و نتیجه آن دردهای مفصلی و تغییر شکل مفصل است.

بدون درمان و اتخاذ راه‌های صحیح، بیشتر بیماران هموفیلی به خاطر شدت بیماری فوت می کنند. بهبود درخون‌رسانی  به بافت عضلانی اسکلتی در بیماران هموفیلی، باعث جلوگیری و کاهش ناکارآمدی سیستم عضلانی، اسکلتی در این بیماران و بهبود کارایی فعالیت روزانه در آنان خواهد شد. علائم کلینیکی در این بیماران، شامل افزایش دمای بدن، درد و آتروفی عضلانی، گام برداشتن نامتعارف، ضعف و کاهش دامنه مفاصل و یا حتی تا خوردگی مفصل پیشروی می‌کند. آسیب‌های ناشی از هموآرتریت ممکن است باعث قفل شدن مفاصل، ضعف تاندون، خشکی مفاصل و حتی باعث کاهش تراکم استخوانی در این افراد می شود که یک ریسک خطر بر شکستگی و پوکی استخوان در بیماران هموفیلی است.

افزایش کیفیت زندگی در بیماران هموفیلی یکی از موضوعات خیلی مهم است که باید به آن تاکید شود. توجه و دقت ویژه در برنامه‌های تمرینی که توسط متخصصین فیزیوتراپیست بیماران هموفیلی داده شده و همچنین شکایت هایی که توسط این بیماران بیان می شود، قبل از انجام هرگونه فعالیت بدنی باید مورد توجه قرار گیرد، از جمله مواردی که در برنامه‌ریزی برنامه تمرینی باید مراعات شود:

1 - اجازه فعالیت بدنی برای افراد باید با توجه به سطح شدت بیماری آنان باشد.

2- ارزیابی توسط فیزیوتراپ یا تمرین دهنده فعالیت بدنی برای تعیین توانایی عملکردی جهت تجویز برنامه تمرینی خصوصی   باید انجام گیرد.

3- قبل از برنامه تمرینی باید دامنه حرکت مفاصل تعیین شود برای اینکه برنامه تمرینی با دقت اطمینان بیشتری انجام شود.

بیشتر مطالعات نشان می دهد که مداخلات فعالیت بدنی باعث بهبود یک یا چند فاکتور کلینیکی شامل درد، دامنه حرکت و مدت زمان راه رفتن در این بیماران شده است. مطالعات نشان می دهد که آب درمانی تاثیرات بیشتری نسبت به فعالیت بدن که در خارج از آب انجام می شود باعث کاهش درد در افراد بزرگسال می شود، همچنین تحقیقات نشان می دهد که تمرینات تخصصی مثل راه رفتن روی تردمیل و تمرین تحمل وزن بخشی از بدن به نظر می رسد تاثیرات مثبت بیشتری نسبت به تمرینات استاتیک یا تمرینات بدنی که برای بهبود قدرت عضلانی بکار برده می شود، داشته باشد.

 بطور کلی تاثیرات فعالیت بدنی را در بیماران هموفیلی می توان به شرح زیر بیان کرد:

1 - تحرک و فعالیت بدنی باعث حفظ سلامتی دراین بیماران می شود و احتمال خونریزی را در آنان و همچنین سرعت برگشت به وضع اولیه بعد از خونریزی را کاهش می دهد.

2 - کودکان هموفیلی می توانند بطور کاملا ایمن در انواع ورزش ها و فعالیت ها شرکت کنند به جزء ورزش هایی که برخورد درآنها زیاد است مانند ورزش های پربرخورد.

3- طب پیشگیری نشان داده که می توان ریسک خیلی از آسیب ها را کمتر کرد و خیلی از عواقب خونریزی که ممکن است رخ دهد را کاهش داد.

4- پزشک کودک شما و فیزیوتراپیست بیماران هموفیلی می‌تواند شما را راهنمایی کند که شما به عنوان والدین کودکتان یک تعادل بین خطرات و فواید شرکت در  رشته های ورزشی را به دست آورید تا آن رشته ورزشی که بیشترین فایده و کمترین خطر را برای کودک شما دارد را انتخاب کنید.

انجام فعالیت بدنی منظم اگر به طور صحیح  انجام شود سلامتی و شادابی را برای کودک شما در پی خواهد داشت و اهمیت این موضوع در کودکان هموفیلی چند برابراست به دلیل اینکه :

1- فعالیت بدنی منظم باعث افزایش سلامتی استخوان می شود.

2- فعالیت بدنی باعث افزایش قدرت عضلانی خواهد شد که باعث حفاظت و حمایت از مفاصل می شود.

3- فعالیت بدنی منظم باعث کاهش میزان آسیب های مفصلی و خونی در بیماران همو فیلی می شود.

حرکت و فالیت بدنی و ورزش در بیماران هموفیلی

1 - داشتن عضلات قوی و همچنین تعادل مناسب و هماهنگی کافی کمک می کند تکرار و هم شدت خشکی مفاصل کاهش یابد و همچنین خون‌رسانی به عضلات را بهبود می بخشد.                  

2 - عضلات قوی با انعطاف پذیری بالا می تواند به تاب آوری (مقاوت) در حین انجام فعالیت بدنی کمک بهتری کند و احتمال آسیب را کاهش دهد.                                                                                                                             

3- تمرین و شرکت در رشته های ورزشی باعث بهبود سلامت اجتماعی و روانی شده و حس مفید بودن را افزایش می دهد.          

والدین چگونه می توانند فرزندان هموفیلی خود را تشویق کنند که برای انجام فعالیت بدنی ترغیب شوند؟ 

تشویق کودکان برای شرکت در فعالیت ورزشی باعث حفظ تندرستی آنان شده و احساس شادی در این کودکان به همراه دارد، مشارکت در رشته های ورزشی می تواند همچنین این احساس را به کودک شما بدهد که به عنوان عضوی از گروه هم سن و سالان خود است. اینکه یک کودک هموفیلی می باشد به آن معنی نیست که نمی تواند در فعالیت های دلخواه خود شرکت کند بلکه او نیز تفاوتی با سایرین ندارد اما همیشه باید این اطمینان خاطر را در ارتباط با استراحت کافی و تغذیه خوب در حین جلسات تمرینی که باعث حفظ توان و استقامت عضلانی می شود را نسبت به کودکان هموفیلی حفظ کنیم.                                                             

نکاتی برای والدین                                                                                                                

یک راه حل کلی برای شما به عنوان والدین کودک یا برای فرزندان وجود ندارد که بطور کامل از مشکلات خونی جلوگیری کند اما حفظ سلامتی بدنی و نگه داشتن فرم بدنی مناسب می تواند احتمال مشکلات خونی را کاهش دهد و به این نکته نیز توجه داشته باشید که هر کودکی با کودک دیگر فرق می کند و با صحبت کردن با یک فیزیوتراپیست یا متخصص فعالیت بدنی می توانید بهترین و مناسب ترین فعالیت بدنی و رشته ورزشی را برای فرزند خود انتخاب کنید.

بسیاری از تفریحات و فعالیت بدنی در اطراف شما وجود دارد که می تواند برای فرزند شما مناسب باشد و هم علایق کودک شما و هم توانایی های او را پوشش دهد. یکی از راه های کودکان هموفیلی برای افزایش قدرت و بهبود سلامتی، شرکت در رشته های ورزشی است، وقتی که شما یک رشته ورزشی را برای کودکتان انتخاب می کنید این موضوع که این رشته ورزشی شامل چه نوع فعالیت هایی می باشد و فکر کردن در مورد اینکه چه فواید فیزیکی و روانی می تواند برای فرزندان شما به همراه داشته باشد اهمیت دارد، شرکت در بسیاری از رشته های ورزشی می تواند برای کودک شما مفید باشد اما چیزی که توسط متخصصین توصیه شده این است که این کودکان نباید در رشته های ورزشی پر برخودی مثل بوکس شرکت کنند.                       

دکتر سید جواد شفقی  - متخصص طب ورزش